SOĞAN DOLMASI

SOĞAN DOLMASI / KAŞIK DÜŞMANI

    Dolma... Davet sofralarının o vazgeçilmez lezzet yumağı... Türkçe bir kelime dolma. İçine pirinç, bulgur, et, fındık, fıstık ve baharat doldurulmuş sebze anlamında kullanıyoruz onu. Rumlar "dolmathes" derler. Farsçada ise "dolmeh". Yani "dolma kültürü" Balkanlar'dan Kuzey Afrika'ya kadar Osmanlı ile yayılmış gibi görünüyor. Gerçekten de Anadolu'da ve Girit'te yapılan kazılarda "dolma oyacakları" çıkıyor gün yüzüne.

    Biz bayramlarda mutlaka yaprak dolması yaparız. Arife günü sarılır ve bayram sabahı misler gibi kokusuyla misafirleri karşılar bu özel dolma çeşidi. Ne zamandır soğan dolmasını denemek istiyordum ve nasip geçen hafta sonunaymış. İlk denemem olmasına rağmen harika oldu. Tadıyla, görüntüsüyle tam puan aldı misafirlerimden.

    İsmet Zeki Eyüboğlu "Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü'nde" Sanskritçe "sukanda" kelimesinin sugan-sogan-suğan'a dönüştüğünü ve sonunda "soğan" olduğunu söylemekte. Hintçede güzel ve değerli olana "su"; yamru yumru bitki köklerine de "kanda" denirmiş. Sukanda ise "değerli yumru" anlamına geliyor. Gerçekten de soğanın yararları saymakla bitmez. Tarih boyunca da yılan sokmasından kelliğe hem yiyecek hem de ilaç olarak kullanılagelmiş. Mısırlılar ise soğana kat kat oluşu, küresel biçimi ve ebediliği simgeleyişi dolayısıyla tapmışlar, hatta o dönemden kalma "altın soğan"lar vardır. O kadar önemli, değerli bir sebzeymiş soğan Mısırlıların nazarında...

    Soğanlı yahninin Artvindeki adı "soğan harşosu"dur. Ayrıca "soğan ölmesi" denen bir mıhlama çeşidi vardır: Orta büyüklükte doğranmış bir soğan kızgın yağda tuz biber ilavesiyle kızartılır. İçine yeşil biber, domates ilave edilir. Sonra da üzerine yumurta kırılıp o da pişirilir. İşte size "soğan ölmesi".

SOĞAN DOLMASI / KAŞIK DÜŞMANI

Gelelim soğan dolmamızın tarifine.

6-7 adet orta boy soğan (Kabukları soyulup üzerine diklemesine küçük bir kesik atılarak suda 10-15 dk haşlanacak. Bu sayede soğanın her bir katmanı çok kolay elinize gelecek.)

İçi için:

1 su bardağına yakın pirinç (ıslatıp yarım saat bekletin)
150 gr kadar kıyma

1 fincan kuş üzümü (ayıklayıp suda yarım saat bekletin)

1 yemek kaşığı kadar çam fıstığı

1 yemek kaşığı tereyağ,1 yemek kaşığı sıvıyağ

1 orta boy soğan

1 tatlı kaşığı yeni bahar

1 tatlı kaşığı tarçın

1 çay kaşığı şeker

1 çay kaşığı karabiber

1 çay kaşığı tuz

2 su bardağı sıcak su ( 1 bardağı et suyu olabilir)

Bir tutam dereotu ve maydanoz

     Tavaya 1 yemek kaşığı tereyağı ve 1 yemek kaşığı sıvıyağı koyun, önce kıymayı sonra da soğanları içinde pembeleşene kadar kavurun. Fıstık ve kuş üzümünü de ekleyip kavurmaya devam edin. Baharatları, tuzu ve ıslatıp süzdüğünüz pirinci  katıp kavurmayı sürdürün. 5 dakika kadar kavurduktan sonra suyunu da ekleyip kapağını kapatın. Suyunu çeken harcın altını kapatıp içine ince doğradığınız dereotu ve maydanozu da katın. Soğan katmanlarının her birinin ucuna yeterince içten koyup sonunakadar sarın ve tencereye dizin. Soğanların üzerini geçmeyecek şekilde sıcak suyunu da ekleyin ve pişirin.

Afiyet olsun...